میراث فرهنگی را تعطیل کنید!

اسکان نيوز: بعد از هشدارهای مکرر فعالان میراث فرهنگی نسبت به خطراتی که بافت تاریخی و نخستین سکونتگاه انسان در کرمان را تهدید می‌کرد، محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور  که او را می‌توان متولی بناهای تاریخی کشور بعد از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دانست، خرداد امسال در سفر به کرمان، مواردی را نسبت به لزوم حفاظت از این محوطه‌های تاریخی در کرمان مطرح کرد؛ صحبت‌هایی که در آن زمان به عنوان تعیین تکلیف این بناهای تاریخی در این شهر باستانی عنوان شد و خوشحالی فعالان میراثی را به همراه داشت.

طالبیان در آن زمان برای پروژه‌ هتل بام کرمان و منظر فرهنگی نخستین سکونتگاه کرمان، شیوشگان  و پروژه‌ ساخت مجتمع تجاری در وسط بافت تاریخی دستورهای لازم را داد.

او گفت: من از همان روز اول اعلام کرده‌ام با ساخت‌وساز بالای کوه که منظر آن‌جا را به هم می‌زند مخالفیم و امروز هم در جلسه با استاندار محترم کرمان، خیلی روشن این موضوع را مجدد گفتم. این کوه منظر فرهنگی شهر هم هست، ولی تاکنون آن‌جا جاده‌ تله‌کابین را اجرا کرده‌اند که ای‌کاش از لحاظ مهندسی طرح بهتری را اجرا کرده بودند. کسی مخالف این نیست ‌که مردم از آن‌جا چشم‌انداز شهر را ببینند و دسترسی داشته باشند. البته می‌شد دسترسی پیاده‌ خوبی از پشت منظر این کوه ایجاد کنند و اگر این‌طور می‌شد خیلی ایده‌آل بود اما متاسفانه این اتفاق به شکل دیگری رخ داده است و در این شرایط، با کم‌ترین دخالت باید این دسترسی را به اتمام برسانند ولی نباید چیزی بالای کوه ساخته شود.

اما به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از این خوشحالی‌ها بیشتر از چند ماه دوام نیاوردند...

روز گذشته یعنی ۱۱ آذر،‌ مصطفی آیت‌الهی‌موسوی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کرمان  در جلسه بررسی پروژه‌های عمران شهری اعلام کرد: «زمانی که تله‌کابین شهر کرمان به بهره‌برداری برسد، مردم را به بالای کوه می‌رساند لذا یک امکان جدید برای آن درنظر گرفتیم تا ارتباط بین دو کوه (شیوشگان یا صاحب الزمان) که اکنون تنها راه دسترسی به آن از طریق کوهنوردی و هوایی است، از طریق یک پل معلق ایجاد شود.

او در بخش دیگری از این جلسه با اشاره به وضعیت تله‌کابین شهر کرمان با بیان این‌که تا پایان سال جاری ایستگاه‌های تله‌کابین پایین و بالای کوه به بهره‌برداری خواهد رسید، بیان کرد: فضا سبز پروژه تله‌کابین نیز حداکثر تا عید نوروز کامل خواهد شد، ضمن آن‌که تجهیزات مورد نیاز این پروژه به‌صورت کامل خریداری شده و مشکلی در این خصوص وجود ندارد.

اما نکته‌ جالب توجه، حضور فریدون فعالی - مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان کرمان، در این جلسه است که به جا دفاع از موضع میراث فرهنگی برای حفاظت از محوطه‌ تاریخی شیوشگان و نخستین سکونتگاه انسان در کرمان، فقط به اعلام خبر «واگذاری شش خانه قدیمی به جهادنصر برای مرمت و احیا» اکتفا کرده است.

^{نخستین سکونتگان انسان در کرمان روی کوه‌های شیوشگان}

مجتمع تجاری در دل بافت تاریخی تاریخ کرمان را نادیده می‌گیرد

از سوی دیگر صبح روز گذشته ۱۱ آذر موحد، رئیس کل دادگستری استان کرمان  نیز در حالی از سرعت گرفتن اجرا پروژه احداث مجتمع اداری، فرهنگی، تجاری، تفریحی صاروج پارس در مجاورت بافت تاریخی شهر کرمان با ورود دستگاه قضا خبر داد که طالبیان در همان زمان نیز درباره‌ این پروژه که همان وقت هم ارتفاع آن از بازار تاریخی شهر کرمان بالاتر رفته بود، اعلام کرد؛ «در دولت گذشته درباره‌ این پروژه توافقاتی صورت گرفته است. ما براساس همان توافقات که ارتفاع نباید از بازار تاریخی بالاتر باشد اقدام می‌کنیم. این پروژه نقشه‌های خیلی روشنی در شهرداری دارد که باید طبق آن اجرا شود اما اکنون ارتفاع بالاتر رفته و من بعید می‌دانم سرمایه‌گذار اصلی پروژه هم راضی به این تخلفات باشد.»

او حتی در صحبت‌های بعدی با خبرنگاران اعلام کرد: «با وجود هزینه‌ سرمایه‌گذار عمانی برای این پروژه، اما موقعیت قرارگیری این مجتمع تجاری، این الزام را به وجود می‌آورد تا ارتفاع این سیتی سنتر کاهش پیدا کند».

اما موحد در صحبت‌های روز گذشته خود اظهار کرد: در راستا حمایت‌های لازم برای رفع مسائل و مشکلات حقوقی و قضایی سرمایه‌گذاری و تسریع در اجرای پروژه احداث مجتمع اداری، فرهنگی، تجاری، تفریحی صاروج پارس در پی برگزاری جلسات متعدد، شهرداری و سازمان میراث فرهنگی استان کرمان موظف به همکاری و مساعدت لازم دراین رابطه شدند. با توجه به نبود یک مجتمع چندمنظوره در شهر کرمان، افتتاح این مرکز در قلب تجاری شهر و در کنار بافت تاریخی و بازار کرمان باعث جذب گردشگران داخلی و خارجی، ایجاد اشتغال پایدار و در نتیجه رونق بازار و بافت تاریخی می‌شود.

این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند که ابلاغ «سند حفاظت از بافت‌های تاریخی ۱۶۸ شهر» در  ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۶ توسط شورای عالی معماری و شهرسازی انجام شد. بر اساس این ابلاغ مصوبه‌ای در ۱۳ بند به عنوان رویکردهای اصلی تهیه سند واحد حفاظت از بافت‌های تاریخی و فرهنگی ۱۶۸ شهر به تصویب رسید. بنابراین قرار بود تا این سند هفت بخش؛ تدوین مقدمه و کلیات سند، تعاریف و مفاهیم پایه و مشترک، راهبردها و سیاست ها، نظام‌نامه نحوه اقدام، شیوه‌نامه (شرح خدمات) تهیه برنامه‌ها و طرح‌ها، نظام و ساختار مدیریت هماهنگ و یکپارچه و دستورالعمل را نهادینه‌سازی کند.

اما به نظر می‌رسد هیچ‌کدام از این دستورالعمل‌ها و سندهای ابلاغ‌شده کرمان و بافت‌های تاریخی‌اش را در برنمی‌گیرد یا شاید برای مسوولان شهری آن اهمیتی ندارد.

حتی اعتراض محمدمهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، نماینده مردم کرمان و راور در مجلس شورای اسلامی که اوایل امسال در دیدار با تعدادی از طلاب جوان کرمان اعلام کرد «از قوه قضائیه پیگیر موضوع تخریب کوه‌های چندهزارساله مسجد صاحب‌الزمان (عج) به بهانه اجرای برخی پروژه‌ها خواهم شد، چرا که آیندگان در مورد تخریب محیط زیست و سرمایه‌های ملی ما را مواخذه می‌کنند» نیز تا کنون نتیجه‌ای نداده است.

دیگر چه نیازی به وجود میراث فرهنگی است؟

امید ابراهیمی، فعال میراث فرهنگی کرمان نیز نسبت به اظهارنظرهای مطرح‌شده توسط مسوولان شهری و قضایی کرمان اظهار نگرانی می‌کند.

این دانش‌آموخته مرمت بناهای تاریخی با اشاره به صحبت‌هایی که در طول مدت زمان مطرح شدن این پروژه بارها گفته شده است، می‌گوید: با آغاز اعتراض‌ها و هشدارها، بارها اعلام کردند که آن یک طبقه روی سیتی سنتر حذف می‌شود و ارتفاع باید مناسب باشد، حتی گفتند هتل روی کوه صاحب‌الزمان (عج) (شیوشگان) اجرایی نمی‌شود، اما اکنون همه‌ آن اتفاقات بدون درنظر گرفتن ابلاغ‌ها و قول‌ها عملیاتی می‌شوند.

او با بیان این‌که مشخص نیست با این اقدامات می‌خواهند چه تاریخ و هویتی برای کرمان باقی بگذارند، ادامه می‌دهد: با اجرایی شدن این پروژه‌ها دیگر چه نیازی به وجود میراث فرهنگی در استان کرمان است؟ بعد از آن می‌توانند به راحتی این اداره کل را تعطیل کنند.

او با بیان این‌که چرا مسوولان از ابتدا حرف و عمل‌شان را یکی نکردند، اظهار می‌کند: در این میان هر بار همه تقصیرات را گردن نفر قبلی، مدیر قبلی میراث فرهنگی می‌اندازند و کارشان را ادامه می‌دهند، اما به نظر نمی‌رسد حتی قانون سراغ آن افراد رفته باشد تا با مجازات کردن‌شان، دیگران به راحتی تفاهم‌نامه‌ نابودی بافت تاریخی و هویت شهر کرمان را امضا نکنند.

این فعال میراث فرهنگی کرمان با اشاره به تصویب قانون حفظ بافت‌های تاریخی سراسر کشور، می‌گوید: در صحبتی که با مدیر کل میراث فرهنگی استان کرمان داشتم، درباره‌ تخلف در حال انجام روی پروژه‌ بام کرمان که معاون میراث فرهنگی نیز نسبت به کوتاه شدن ارتفاع آن در حد یک طبقه هشدار داده بود، صحبت کردم، اما او در جوابم گفت که «چون مدیر کل قبلی نظر داده و کار را تایید کرده است، اخلاقی نیست روی آن حرف بزنم.» مشخص نیست کارها باید قانونی انجام شوند یا فقط به اخلاق بسنده کنیم، کافی است؟

او حتی به ساخت‌وسازهای جدید روی کوه شیوشگان اشاره می‌کند و می‌گوید: علاوه بر هتل و تله‌کابینِ در حال ایجاد روی کوه، دکلِ مخابراتی صداو سیما و چند ساخت و ساز جدید نیز در همان منطقه در حال انجام است، اتفاقی که به طور دائم هشدار دادیم که با هر ساخت و سازی، تسهیلات لازم برای آن‌ها نیز باید تامین شود.

ابراهیمی اظهار می‌کند:‌ در حال حاضر سطح اشغال زمین نسبت به زیربنا در این پروژه بر اساس قرارداد اولیه نیست، چون در طرح اولیه ۶۰ درصد ساخت‌وساز بود و باید ۴۰ درصد فضای باز وجود می‌داشت، اما آن نسبت اکنون تبدیل به ۸۰ درصد ساخت و ساز و ۲۰ درصد فضا باز شده است.

او همچنین از تخلفی دیگر در این پروژه خبر می‌دهد و می‌گوید: براساس نقشه‌های اولیه باید از لبه‌ خیابان طالقانی ساختمان سه طبقه ارتفاع داشته باشد، اما در دیگر نقاط نباید ساخت و سازی با این ارتفاع باشد تا عرصه و حریم بافت تاریخی شکسته نشود، ولی در حال حاضر در بخش‌های دیگر پروژه نیز سه طبقه ساخت‌وساز انجام شده است، در حالی که بر اساس توافق انجام‌شده با میراث‌فرهنگی ساخت طبقه سوم خلاف مقررات است، در واقع می‌توان گفت نقشه‌ در دست اجرای کنونی، خلاف مقررات میراثی است.